Nakrętki samokontrujące DIN 985 to niezwykle istotne elementy w wielu konstrukcjach mechanicznych, w których kluczowe znaczenie ma trwałość i bezpieczeństwo połączeń. Ich unikalna budowa sprawia, że doskonale sprawdzają się w miejscach narażonych na drgania i wstrząsy. W poniższym artykule przybliżamy ich budowę, zasadę działania, zastosowanie oraz możliwe alternatywy, które warto rozważyć w określonych warunkach pracy.
Czym są nakrętki samokontrujące?
Nakrętki samokontrujące, nazywane również samohamownymi, to specjalny rodzaj nakrętek, których konstrukcja zapobiega samoczynnemu odkręcaniu się pod wpływem drgań czy obciążeń mechanicznych. W odróżnieniu od standardowych nakrętek, posiadają one dodatkowy element zwiększający tarcie – najczęściej wkładkę poliamidową umieszczoną w górnej części.
Podczas dokręcania śruby, gwint śruby wciska się w poliamid, który ulega odkształceniu i tworzy mocne połączenie cierne. Dzięki temu nakrętka zachowuje stabilność nawet w warunkach intensywnych drgań, co ma ogromne znaczenie w przemyśle i budownictwie. Alternatywą dla wkładki poliamidowej są nakrętki z ząbkowanym kołnierzem, które zwiększają odporność na luzowanie poprzez mechaniczne „wgryzanie się” w powierzchnię materiału.
Norma DIN 985 – co oznacza?
Norma DIN 985 określa wymiary, tolerancje oraz właściwości mechaniczne nakrętek samokontrujących z wkładką poliamidową. Dzięki standaryzacji użytkownik ma pewność, że element spełnia wymagania dotyczące trwałości i niezawodności połączeń. Nakrętki zgodne z tą normą znajdują szerokie zastosowanie w przemyśle, motoryzacji czy budownictwie. Produkowane są z różnych materiałów – od stali węglowej, przez stal nierdzewną A2, po stal kwasoodporną A4.
Wybór odpowiedniego rodzaju zależy od środowiska pracy. Stal A2 zapewnia odporność na korozję w warunkach standardowych, natomiast A4 jest rekomendowana w środowiskach agresywnych chemicznie lub morskich. Stosowanie normy DIN 985 gwarantuje kompatybilność elementów złącznych oraz ich wysoką jakość wykonania.
Zasada działania nakrętek samokontrujących
Działanie nakrętek samokontrujących opiera się na zwiększeniu tarcia między gwintem śruby a nakrętką, co skutecznie zapobiega ich samoczynnemu odkręcaniu się. W modelach DIN 985 wkładka poliamidowa podczas dokręcania śruby odkształca się, generując dodatkowy opór. Tarcie statyczne, jakie powstaje pomiędzy gwintami, blokuje ruch obrotowy i utrzymuje połączenie w stabilnej pozycji.
Inne konstrukcje, jak wspomniane nakrętki z ząbkowanym kołnierzem, wykorzystują mechaniczne zakleszczenie, które również skutecznie chroni połączenie. W każdym przypadku celem jest zwiększenie bezpieczeństwa i trwałości konstrukcji, zwłaszcza w aplikacjach narażonych na wibracje i duże obciążenia.
Kiedy stosować nakrętki samokontrujące?
Nakrętki samokontrujące DIN 985 stosuje się wszędzie tam, gdzie drgania i dynamiczne obciążenia mogą powodować luzowanie połączeń gwintowych.
Są niezastąpione w branżach takich jak:
- motoryzacja – mocowanie elementów silnika, układu zawieszenia,
- budownictwo – konstrukcje stalowe, maszyny budowlane,
- przemysł maszynowy – urządzenia produkcyjne, roboty przemysłowe,
- AGD – pralki, suszarki i inne urządzenia narażone na wibracje.
W środowiskach o podwyższonej wilgotności lub narażonych na korozję zaleca się stosowanie nakrętek wykonanych z stali nierdzewnej A2 lub kwasoodpornej A4.
W miejscach o wysokiej temperaturze lepiej sprawdzą się nakrętki bez wkładki poliamidowej, np. metalowe z ząbkowanym kołnierzem. W niektórych przypadkach mogą one zastępować podkładki sprężynujące, pełniąc podobną funkcję zabezpieczającą.
Alternatywy dla DIN 985
Wybór odpowiedniego typu nakrętki samokontrującej zależy od wymagań konkretnej aplikacji. Norma DIN 985 jest powszechnie stosowana, jednak istnieją inne rozwiązania, które mogą lepiej sprawdzić się w określonych warunkach.
Przykładowe alternatywy:
- ISO 10511,
- DIN 6923,
- DIN 6926,
- nakrętki z ząbkowanym kołnierzem,
- nakrętki z pierścieniem sprężystym,
- nakrętki koronkowe z zawleczką
Dobierając odpowiedni wariant, należy uwzględnić czynniki takie jak intensywność drgań, obciążenia, temperatura pracy oraz rodzaj środowiska. W wymagających warunkach warto postawić na nakrętki wykonane z materiałów odpornych na korozję, takich jak stal nierdzewna lub kwasoodporna.
Wskazówki montażowe i bezpieczeństwo
Prawidłowy montaż nakrętek samokontrujących ma kluczowe znaczenie dla trwałości połączenia. Przed montażem należy upewnić się, że gwint śruby jest czysty i nieuszkodzony. Nakrętkę samokontrującą dokręca się z odpowiednim momentem obrotowym – zbyt mała siła może doprowadzić do poluzowania, a zbyt duża do uszkodzenia gwintu lub wkładki poliamidowej. Warto pamiętać, że nakrętki z wkładką poliamidową mają ograniczoną żywotność – po kilku cyklach użycia ich właściwości samohamowne słabną, dlatego zaleca się ich wymianę. W aplikacjach wysokotemperaturowych należy stosować nakrętki metalowe, np. z ząbkowanym kołnierzem. Podczas pracy z elementami ze stali nierdzewnej A2 lub A4 należy unikać kontaktu z narzędziami ze stali węglowej, które mogłyby osłabić odporność antykorozyjną. Dobrą praktyką jest także stosowanie podkładek odpowiednich do rodzaju nakrętki i zastosowania.
Marcopol – sprawdzone rozwiązania dla niezawodnych połączeń
Firma Marcopol od lat specjalizuje się w produkcji i dystrybucji wysokiej jakości elementów złącznych, w tym nakrętek samokontrujących zgodnych z normą DIN 985. Dzięki szerokiemu asortymentowi, obejmującemu różne materiały i rozmiary, Marcopol zapewnia produkty dopasowane do potrzeb przemysłu, budownictwa i motoryzacji.
Artykuł zewnętrzny
